📖 Diccionario Kichwa

Letra A

Español → Kichwa

  • Abajo → Sikipi, Uraypi

  • Abalorio → Mullu

  • Abanicar → Wayrachiy

  • Abanico → Rawrachina

  • Abeja → Amu

  • Abertura → Shiwa

  • Abierto → Shiwa

  • Ablandar → Apyay

  • Abogar → Willapuy

  • Abortar → Shulluy

  • Aborto → Shullu

  • Aborto – de hacer abortar → Shulluchiy

  • Aborrecer → Chikniy, Millay

  • Aborrecimiento → Chikni

  • Abrazar → Ukllay

  • Abrazarse → Ukllanakuy

  • Abrigar → Katachiy, Katanachiy

  • Abrigarse → Katakuy, Katanakuy

  • Abrigo → Llantu

  • Abrir → Kichariy

  • Abrir – de hacer abrir → Kicharichiy

  • Abrirse → Kicharinakuy

  • Absceso → Chupu

  • Abuela → Awila

  • Abuelo → Awilu

  • Aburrir → Amichiy, Killachiy

  • Aburrirse → Amiy

  • Acabar → Tukuchay

  • Acallar → Upallayachiy

  • Acarrear → Astay

  • Acarrear – de hacer acarrear → Astachiy

  • Aceite → Wira

  • Aceptar → Almitiy

  • Acercar → Ratakuy

  • Ácido/a → Puchku

  • Aclarar → Chuyayachiy

  • Aclararse → Chuyayay

  • Acomodar – en un sitio → Kurpay

  • Acompañar → Katij, Ñawpay, Pushay

  • Aconsejar → Willay, Willakuy

  • Acosar → Katipayay

  • Acostar → Siriy

  • Acostumbrar → Amañachiy, Amañay

  • Acostumbrarse → Amañay, Yachakuy

  • Acre → Puchku

  • Acuerdo → Paktana

  • Acusador → Chatakuk

  • Acusar → Chatay, Tumbay

  • Achacar → Tumbay

  • Achucar → Takshayachiy

  • Achicarse → Takshayay

  • Achiote → Shambu

  • Achira → Achira

  • Adelantar → Ñawpay

  • Adelantar – hacer que otro se adelante → Ñawpachiy

  • Adelante → Ñawpak

  • Adelgazar → Llañuyay, Llañuyachiy, Llapshayachiy

  • Adentro → Ukupi

  • Adivinanza → Watuchiy

  • Admirarse → Almiray

  • ¿A dónde? → Mayman

  • Adormecer → Susuchiy

  • Adormecerse → Susuy

  • Adornar → Sumachiy

  • Adorno → Sumana, Sumachina

  • Adversario → Awka

  • Afasi → Afasi

  • Afeminado → Warmiyashka

  • Afilado → Wiluyuk

  • Afilar → Tupay

  • Aflicción → Llakina

  • Afligir → Llakichiy

  • Afrecho → Amichi

  • Afuera → Washa

  • Agacharse → Kumurayay

  • Agarrado → Apishka

  • Agarrar → Apiy, Aptay, Chariy

  • Agarrarse → Apikuy

  • Ágil → Waska waska

  • Agradable → Mishkilla

  • Agradecer → Llusulpachiy, Yupaychay

  • Agravarse → Anchayay

  • Agregar → Yapachay

  • Agriar → Puchkuchiy

  • Agriarse → Puchkuyay

  • Agrietar → Llikichiy

  • Agrietarse → Llikichuy

  • Agrio → Puchku

  • Agua → Yaku

  • Aguajal → Tawampa

  • Aguaje → Awashi

  • Aguantar → Muchuy

  • Aguja (grande) → Watupa

  • Agujerear → Uchkuy

  • Agusanarse → Kuruyay

  • Agutí → Añushi

  • Ahogar → Sipichiy

  • Ahogarse → Sipikuy

  • Ahora → Kunan

  • Ahorrar → Tantachiy

  • Ahuihua → Awiwa

  • Ahumado → Kusnishka

  • Ahumar → Kusnichiy, Kusnichikuy

  • Aire → Wayra

  • Ajeno → Chikan

  • Ají → Uchu

  • Ají – especie de ají → Ayuyu

  • Ají – echar ají → Uchuchay

  • Ajustado → Watashka

  • Ajustar → Watay

  • Ajustarse → Paktachinakuy

  • Ala → Rikra

  • Alacrán → Alakra

  • Alargar → Chutanachiy, Suniyachiy

  • Alargarse → Suniyay

  • Alba → Pakarina

  • Alcanzar → Paktay

  • Alegrar → Kushichiy

  • Alegrarse → Kushiy, Kushikuy

  • Alegre → Kushi kushi

  • Alegría → Kushikuna

  • Alejar → Karuyachiy

  • Alejarse → Karuyay

  • Alergia → Shikshi unkuy

  • Aleta (de pez) → Waytana

  • Algodón → Utku

  • Alguien → Maykan

  • Algún → Wakin

  • Alisar → Lunkuy, Llambuchiy

  • Almacenado (agua o líquidos) → Wishikushka

  • Alrededor → Kinray

  • Alto/a → Suni

  • Alumno → Yachakuk

  • Alzar → Atarichiy, Llukachiy

  • Allá → Chaypi, Urapi

  • Allanar → Llambuyachiy

  • Allí → Chaypi

  • Amado/a → Kuyashka

  • Amamantar → Ñuñuchiy

  • Amanecer → Pakariy, Punchawyay

  • Amar → Kuyay, Kuyakuy

  • Amargo → Ayak

  • Amarillarse → Killuyay

  • Amarillo → Killu

  • Amarrar (otros hilos) → Pupuchay

  • Amarrar → Watay, Chaknay

  • Amarrado → Watashka

  • Amasar → Ankuyachiy

  • Amenazar → Manchachiy

  • Amigo → Masi

  • Amontonado → Patachay, Tantachiy, Shuntuy

  • Amor → Kuyay, Kuyana

  • Anaranjado → Killuyashka

  • Andar → Puriy, Purikuy, Purichiy

  • Andrajoso → Lliki, Lilki

  • Anguila → Ankilla

  • Animal → Uywa

  • Animar → Animuchiy

  • Animarse → Animukuy

  • Ánimo → Kushi

  • Ano → Ukuti, Sipu

  • Anoche → Kayna tuta

  • Anochecer → Amusayay

  • Anteanoche → Kaynawasha tuta

  • Anteayer → Kaynawasha

  • Antes → Ñawpa, Unayna, Ñakama, Ñawpana

  • Antorcha → Shupiwi

  • Anudar → Watay

  • Añadidura → Yapa

  • Añadir → Yapachay

  • Añashua → Añashuwa

  • Año → Wata, Unay pacha

  • Añuje → Añushi

  • Apagado → Wañushka

  • Apagar → Wañuchiy

  • Apalear → Waktay

  • Aparecer → Rikuriy, Rikurichiy

  • Apartar → Anchurichiy, Ashuchiy

  • Apedrear → Ruminchay

  • Apegarse a → Apikuy

  • Apestar → Asnay

  • Aplastar → Nitiy

  • Aplaudir → Kushichiy, Takllay

  • Apodo → Chikan shuti

  • Apostar → Mishay

  • Apoyado → Kimikushka

  • Apoyar → Kimichiy

  • Apreciar → Kaway

  • Aprender → Yachakuy, Yachay

  • Apretar → Nity, Llapchay, Nitichiy

  • Aprisionado → Apishka

  • Apurarse → Utkakuy

  • Aquí → Kaypi

  • Arauhuana → Arawana

  • Araña → Pakcha

  • Arañar → Aspikuy, Aspinakuy, Aspiy, Shilluchay

  • Árbol → Kaspi

  • Árbol – variedad maderable → Kakapanu kaspi

  • Árbol – variedad → Karaña

  • Árbol – variedad → Lakri kaspi

  • Árbol – variedad → Lupuna kaspi

  • Árbol – variedad → Shakapa, Shimbillu

  • Arco iris → Chirapa

  • Arder → Rawray

  • Ardido → Rawrashka

  • Ardilla → Waywash

  • Arena → Tiyu

  • Armadillo → Karachupa

  • Arpón → Wachi

  • Arpón – de tres puntas → Wawasapa

  • Arrancar → Tipiy

  • Arrastrar → Aysay

  • Arrear → Manchachiy

  • Arreglar → Allichay, Allichakuy

  • Arremangar → Pataray

  • Arrepentirse → Wanay

  • Arriba → Anak

  • Arriero → Ariyak

  • Arrimador → Kimina

  • Arrimarse → Kimiy, Kimikuy

  • Arrodillarse → Kunkuriy

  • Arrojar → Wishchuy

  • Arroz → Arus

  • Arrugado → Sipuchu

  • Arrugar → Ahay, Sipuy, Sipuyachiy, Simuyay

  • Asar → Kusay, Kusakuy

  • Asear → Allichanakuy, Allichay

  • Asegurar → Allichay

  • Asfixiar → Chukachiy

  • Asfixiarse → Chukay

  • Así → Chashna, Kashna

  • Así, así es → Chana, Chashna

  • Asiento → Tiyarina

  • Asolerar → Rupaychay, Masay, Masakuy

  • Asquear → Millay, Millachiy

  • Astillar → Ashtillay

  • Astuto → Yachaysapa

  • Asustar → Utikyachiy, Manchachiy, Ariyay

  • Asustarse → Utikyay, Manchachinakuy

  • Atacar → Intuy

  • Atar → Watay, Chaknay

  • Atardecer → Chishiyay

  • Atawallpa → Gallo

  • Atender → Uyariy

  • Aterronado → Murku murku

  • Atizar → Satipay, Satiy

  • Atollarse (en el barro) → Chupakuy

  • Atorar → Kichkiy

  • Atormentar → Muchuchiy

  • Atracar (canoa) → Ratakuy

  • Atragantar → Chukachiy

  • Atragantarse → Chukay

  • Atrás → Washa

  • Atrás – tras de otro → Waska washa

  • Atropellar → Nitichiy

  • Aumentar → Marachiy, Aypayachiy, Yapachay

  • Aumentarse → Miray

  • Auténtico → Kikinlla

  • Avaro → Micha

  • Ave – unas especies → Pankwana, Manakaruk, Tanrilla, Pawhil

  • Ave – una especie → Shanshu

  • Ave – pájaro carpintero → Kalpishu

  • Aventador → Rawrachina

  • Aventar → Pukuchiy

  • Avergonzar → Pinkachiy

  • Avergonzarse → Pinkay, Pinkakuy

  • Averiguar → Tapuy

  • Avisador → Willakuk

  • Avisar → Willay

  • Avispa – unas especies → Runsapa, Wayranka

  • Ayer → Kayna

  • Ayudar → Yanapay

  • Ayuda mutua → Maki maki

  • Ayunar → Sasiy, Sasikuy

  • Ayunas (en) – sin desayuno → Mallaklla

  • Ayuno → Sasina

  • Azotar → Makay

  • Azotar con ortiga → Ishankay

  • Azul → Ankash

Deja un comentario

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *